Autologe stamceltransplantatie - Opname

Opname autologe stamceltransplantatie

Voor de behandeling word je opgenomen in een ziekenhuis dat een vergunning heeft voor autologe stamceltransplantaties. Omdat een stamceltransplantatie het hele afweersysteem stillegt, is er een grote kans op infecties. Daarom krijg je de behandeling in een ruimte, die extra goed wordt schoongehouden, geventileerd en gecontroleerd.

De opname bestaat uit de volgende stappen:

• Voorbehandeling (conditionering)
• Transplantatie (reïnfusie)
• Dip en herstel

Voorbehandeling bij een autologe stamceltransplantatie

Meteen na de opname begint de hoge dosis chemotherapie, meestal (niet altijd) over enkele dagen verspreid. Dit heet de conditionering. Per ziekte kan de samenstelling, de dosering en de duur van de conditionering verschillen. Sommige patiënten krijgen in plaats van chemotherapie bestraling. Veel voorkomende acute bijwerkingen van de conditionering zijn misselijkheid en braken, verminderde eetlust, diarree of juist verstopping. De voorbehandeling is zwaar. Lees hier meer over de twee vormen van voorbehandeling.

De transplantatie (reïnfusie)

Na een rustdag krijg je je ingevroren stamcellen terug. Dat is de eigenlijke transplantatie. De stamcellen zitten in één of meerdere kleine zakken, die vóór de toediening ontdooid zijn. Mocht je ooit een bloedtransfusie hebben ondergaan, dan is dit vergelijkbaar. De inhoud van de zak heeft een rode kleur, omdat er ook rode bloedcellen in zitten. De stamcellen komen via een infuus direct in het bloed terecht.

Meestal verloopt de transplantatie zonder complicaties. Toch word je goed in de gaten gehouden, omdat er een kleine kans is op misselijkheid, braken of benauwdheid. De benauwdheid komt door het bewaarmiddel waarin de stamcellen worden ingevroren. Dit is een vluchtig middel dat je, nadat het in de bloedstroom is gekomen, uitademt. Omdat het lichaam hierop kan reageren met in het ernstigste geval een allergische reactie, worden de stamcellen langzaam toegediend. Bovendien worden middelen toegediend, die de kans op een allergische reactie verminderen.

Afhankelijk van eventuele bijwerkingen en het aantal zakken met stamcellen neemt de transplantatie een half uur tot twee uur in beslag. Gemiddeld duurt het een à twee dagen voordat de stamcellen zich in het beenmerg hebben genesteld.

Dip na een autologe stamceltransplantatie

De fase hierna heet de dip. Dit is zowel letterlijk als figuurlijk. Alle bloedcellen nemen in aantal af: ze dippen. Als er te weinig rode bloedcellen en bloedplaatjes overblijven, ontvang je een of meerdere bloedtransfusies. De witte bloedcellen kunnen niet worden aangevuld. Er blijven er onmeetbaar weinig over, maar na een tijdje ontwikkelen zich nieuwe witte bloedcellen vanuit de toegediende stamcellen.

Ook in de rest van het lichaam is er vaak een duidelijke dip door schade aan snel delende cellen door de chemo of bestraling. Belangrijke bijwerkingen in deze fase zijn vatbaarheid voor infecties, diarree, pijn in de mond en vermindering van je conditie.

Herstel na een autologe stamceltransplantatie

Het duurt ongeveer twee weken voordat een stamcel weer uitgegroeid is tot een volwassen cel. Wanneer er voldoende witte bloedcellen in het bloed zitten, komt er een einde aan de dip en start het herstel. Dit is vaak heel duidelijk merkbaar, omdat de slijmvliezen op dat moment snel herstellen en de klachten verdwijnen.

Na drie tot vijf weken zijn de meeste mensen voldoende hersteld om naar huis te gaan. Dit is afhankelijk van de chemotherapie die gebruikt is en de bijwerkingen die optreden. 

Details over de uitvoering van de transplantatie kunnen verschillen tussen de transplantatiecentra in Nederland. Zo zijn er ziekenhuizen waar de hele procedure poliklinisch verloopt, met meerdere malen per week controle van bloed en conditie. In andere centra word je opgenomen voor de voorbehandeling en de transplantatie, maar mag je in de dip naar huis of naar een nabijgelegen hotel. Natuurlijk zijn er strikte voorwaarden om dit veilig te laten verlopen en komen patiënten meerdere malen per week naar de polikliniek.