De ziekte MDS

De ziekte MDS

Myelodysplastisch syndroom (MDS) is een verzamelnaam voor een aantal kwaadaardige beenmergziektes. Het wordt soms ook myelodysplasie genoemd. Bij MDS is de aanmaak van de bloedcellen verstoord, waardoor er te weinig normale goedwerkende cellen zijn. 
In je bloed zitten verschillende soorten cellen met elk een eigen taak. Rode bloedcellen zorgen voor het transport van zuurstof door het lichaam. Witte bloedcellen spelen een belangrijke rol in het afweersysteem. De bloedplaatjes zorgen ervoor dat je bloed kan stollen bij verwondingen.

Per minuut worden er ongeveer 350 miljoen bloedplaatjes en rode en witte cellen aangemaakt. De aanmaak van al deze cellen is een ingewikkeld proces dat plaatsvindt in het beenmerg. Het beenmerg zit vooral in het bekken, het borstbeen, de ribben en de schedel. Het is belangrijk dat er niet te veel of te weinig bloedcellen aangemaakt worden. Maar bij MDS gebeurt dat wel: er worden te weinig van één of meerdere soorten bloedcellen gemaakt, of er worden misvormde cellen gemaakt die vaak al doodgaan voordat ze uit het beenmerg weggaan.  

Soms ontsporen de bloedcellen nog verder, dit gebeurt bij ongeveer één derde van de mensen met MDS. Hierbij ontstaat er een opeenhoping van onrijpe cellen in het beenmerg of bloed. Dan verandert de MDS in een acute myeloïde leukemie (AML). Dat is een agressieve vorm van bloedkanker. De kans op het ontwikkelen van AML wordt sterk bepaald door het specifieke type MDS dat je hebt. De ene vorm MDS heeft een hogere kans dan een andere vorm. 

Wat is de oorzaak van MDS?
Het myelodysplastisch syndroom komt waarschijnlijk voort uit fouten in het DNA van de bloedstamcellen in het beenmerg, die ontstaat tijdens het delen van de stamcellen. Stamcellen zijn de voorlopers van de bloedcellen. De normale ontwikkeling van de bloedcellen uit de bloedstamcellen is door deze ontstane foutjes verstoord. Er ontstaan kwaadaardige bloedcellen die er misvormd uitzien (dysplasie). Een deel van deze cellen kan vroegtijdig afsterven in het beenmerg. Het gevolg is dat er te weinig en slecht functionerende rode bloedcellen, witte bloedcellen en/of bloedplaatjes worden aangemaakt. 

Hoe vaak komt MDS voor?
MDS is een zeldzame ziekte die vooral bij mensen boven de zeventig jaar voorkomt. Het wordt vaker bij mannen geconstateerd. In Nederland gaat het om ongeveer zevenhonderd tot achthonderd nieuwe gevallen per jaar. Er bestaat een nevenvorm van MDS die nog veel minder vaak voorkomt: CMML, chronische myelomonocytaire leukemie. Meer lezen over CMML  kan hier.

Risicofactoren
Hoe krijg je MDS? In de meeste gevallen is er geen oorzaak voor het ontstaan van MDS. Hematologen vermoeden wel dat mensen die vaak blootgesteld worden aan pesticiden en radioactieve straling meer risico op MDS lopen. Ook roken is een risicofactor. MDS kan ontstaan als je eerder chemotherapie hebt gehad vanwege een andere kankersoort. 

MDS is meestal niet erfelijk, de foutjes in het DNA van bloedstamcellen ontstaan in de loop van je leven. In zeldzame gevallen is er sprake van een erfelijke afwijking met een verhoogde kans op MDS. Als meer mensen in een gezin of familie een MDS of variant laten zien zal onderzoek naar een erfelijke factor plaatsvinden.