Bloedonderzoek

De hoeveelheid bloed bij een volwassene ligt tussen 4 en 5 liter bloed. Bloed bestaat uit bloedcellen en bloedplasma.   

Plasma
Het vloeibare deel van het bloed wordt plasma genoemd. Dit plasma bestaat voornamelijk uit water. In het plasma zijn veel stoffen opgelost, zoals kalium en fosfaat. In het plasma vind je ook eiwitten. Het eiwit IgG bijvoorbeeld, een eiwit dat sterk verhoogd is bij multipel myeloom. Of het eiwit IgE dat wordt gevormd bij allergische reacties.  

Bloedcellen
Er zijn drie soorten bloedcellen: de rode bloedcellen (erytrocyten), de witte bloedcellen (leukocyten) en de bloedplaatjes (trombocyten).  

• De rode bloedcellen nemen zuurstof op in de longen en geven dat weer af in de weefsels. In 1 milliliter bloed zitten ongeveer 5 miljard rode bloedcellen. De levensduur is maximaal zo’n 120 dagen. Ca. 40 tot 50 procent van het bloed bestaat uit rode bloedcellen, uitgedrukt in de hematocriet (Ht). De concentratie van het zuurstofbindende eiwit in deze cellen staat bekend als Hb (hemoglobine)-gehalte. Hb en Ht zijn bij mannen hoger dan bij vrouwen. 
• Witte bloedcellen zijn verantwoordelijk voor onze afweer. Door meer wetenschappelijk onderzoek worden er steeds meer ondersoorten ontdekt, onder andere: granulocyten, lymfocyten, monocyten, dendritische cellen, mestcellen en NK-cellen. In 1 milliliter bloed zitten ongeveer 4 tot 10 miljoen witte bloedcellen. De levensduur varieert met hun soort en functie: van 8 uur tot levenslang.  
• Bloedplaatjes spelen een grote rol bij het stollen van bloed, belangrijk bij wonden en andere beschadigingen. In 1 milliliter bloed zitten ongeveer 300 miljoen witte bloedplaatjes. Ze gaan kort mee, zo’n 10 dagen. 

De meeste bloedcellen hebben hun oorsprong in het rode beenmerg. Rood beenmerg zit vooral in de lange pijpbeenderen (bovenarm en bovenbeen), borstbeen en bekken. De meeste witte bloedcellen blijven tijdens de rijping in het beenmerg. 

De arts kan om meerdere redenen bloedonderzoek aanvragen. Bijvoorbeeld voor: 

• het stellen van de diagnose 
• het uitsluiten van een bepaalde aandoening 
• het zoeken naar de oorzaak van een aandoening 
• het vaststellen van een uitgangswaarde voor het starten van een behandeling 
• het meten van het effect van de behandeling 
• het meten van de bijwerkingen van de behandeling 

Meestal wordt bloed afgenomen via het aanprikken van een ader, een zogenaamde venapunctie. Dat gebeurt meestal in de plooi van de elleboog of op de rug van de hand. De laborant of verpleegkundige doet een elastieken band om je arm en trekt deze aan. Daardoor zwelt de ader op, wordt beter zichtbaar en kan gemakkelijker worden aangeprikt. Zodra het bloed door de naald stroomt, wordt de stuwband losgemaakt. Het bloed wordt opgevangen in een of meer laboratoriumbuisjes, afhankelijk van welke bepalingen moeten worden gedaan.  

Als de buisjes vol zijn, legt de verpleegkundige of laborant een gaasje op de plek van de prik en trekt de naald voorzichtig terug. Daarna komt er een drukverband op, die kan er na een paar uur af. 

Onderzoek heeft aangetoond dat het reinigen van de punctieplaats níet leidt tot minder bacteriën en infecties. Integendeel: het poetsen vergroot juist de kans op infecties. In de meeste ziekenhuizen en laboratoria is het ‘desinfecteren’ daarom afgeschaft. 

Onderzoek van het bloed wordt gedaan door een bloedanalist. Het onderzoek kan deels geautomatiseerd zijn, maar is ook vaak mensenwerk.  Elk onderzoek wordt beoordeeld door een analist en daarna door een controlerend labspecialist.  

Het volledige bloedbeeld bestaat uit het tellen van de verschillende bloedcellen, het typeren van de witte bloedcellen en het bekijken en beoordelen van de bloedcellen onder de microscoop. De normale waarden zijn te vinden op de website van de Nederlandse Vereniging voor Hematologie. 

Het klinisch-chemisch onderzoek betreft de hoeveelheid opgeloste stoffen. Deze stoffen kunnen onder andere informatie geven over de functie van de lever, nieren en de hormoonhuishouding. Bekijk hier (labuitslag.nl) wat de normale waarden voor deze onderzoeken zijn. De normale waarden van het ziekenhuis kunnen iets verschillen van waarden die worden genoemd op deze website. Het ziekenhuis vermeldt altijd bij de uitslag de eigen normaalwaarde. 

De uitslagen van sommige onderzoeken laten lang op zich wachten omdat er soms onderzoek nodig is dat meer handelingen vergt en meer tijd kost.  
De uitslagen kun je inzien in het patiëntenportaal van je ziekenhuis. In veel gevallen heb je wel de uitleg van de hematoloog of verpleegkundig specialist nodig om inzicht te krijgen in wat de bloeduitslagen precies vertellen.  

Bij de meeste hemato-oncologische ziektes is naast bloedonderzoek ook onderzoek van het beenmerg nodig. Bij lymfeklierkanker is de lymfeklierbiopsie het belangrijkste onderzoek. 

Normaalwaarden volledig bloedbeeld op website NVvH

Lees meer over andere onderzoeken: 

• Biopsie en punctie
• Scans

Kijk hieronder naar het Hematonwebinar over  laboratoriumonderzoek bij hematologische ziekten op 12 april 2024, met Willemijn van den Ancker, hoofd van het Hematologisch laboratorium voor Beenmerg- en Bloeddiagnostiek van het Amsterdam UMC.