Richtlijn Kanker en Werk

De Richtlijn Kanker en Werk is een richtlijn voor het handelen van de bedrijfsarts (en arbo-arts) 
bij behoud van en terugkeer naar werk van mensen met kanker. 

De Richtlijn Kanker en Werk is ontwikkeld omdat bedrijfsartsen, werkgevers, leidinggevenden én werknemers vaak geen juist beeld hadden van de mogelijkheden tot werk, werkhervatting en duurzame inzetbaarheid. Daardoor werden er verkeerde keuzes gemaakt.

Doel van de Richtlijn is voorkomen dat het deelnemen aan werk door mensen die voor kanker worden of zijn behandeld, achterblijft bij de mogelijkheden die zij hebben. Dat wil dus zeggen dat mensen met kanker geholpen moeten worden bij het vinden van passend werk. 
De adviezen zijn gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek, gecombineerd met praktische ervaringen van professionals en mensen met kanker. 

Richtlijnen zijn geen wettelijke voorschriften. Maar als een richtlijn is goedgekeurd door de beroepsvereniging, wordt de richtlijn gezien als onderdeel van de standaard voor de beroepsgroep, in dit geval de bedrijfsarts en arbo-arts.
Als dat nodig is, kan de arts ervan afwijken. Hij moet dan uitleggen waarom en dit moet vastgelegd worden in je dossier. 
Heb je de indruk dat jouw bedrijfsarts niet volgens de richtlijn te werk gaat, vraag dan om uitleg. 

Waarover gaat de Richtlijn kanker en werk?

• Werkhervatting algemeen

Wat kan de bedrijfsarts een kankerpatiënt bieden met betrekking tot werkhervatting?
Welke factoren spelen mee bij de verwachting van werk in de toekomst?

• Vermoeidheid 
• Psychische problemen
• Cognitieve problemen (problemen met het denkvermogen)

Hoe stelt de bedrijfsarts vast of er sprake is van vermoeidheid, psychische of cognitieve problemen tijdens en na de behandeling en hoe die problemen zijn ontstaan?

Welke ondersteuning kan de bedrijfsarts bieden?

• Evaluatie en het voorkomen van terugval

Hoe kan de bedrijfsarts evalueren of de kankerpatiënt goed functioneert en goed blijft functioneren in het werk?

De richtlijn moet leiden tot een betere begeleiding van mensen met kanker, waarbij hun gezondheid en kwaliteit van leven centraal staan.
Het is niet te voorkomen dat de gevolgen van kanker leiden tot verzuim, maar de terugkeer naar werk is wel te beïnvloeden. Van de bedrijfsarts wordt gevraagd risicofactoren voor verzuim en arbeidsongeschiktheid op te sporen bij de werkende (met kanker) en de werkgever, zodat deze risico’s aangepakt kunnen worden. 

Wat betekent dit voor jou als kankerpatiënt?
In de Richtlijn wordt benadrukt dat je zelf een actieve rol speelt in het zoeken naar de juiste aanpak voor het behoud van werk, de terugkeer naar werk of het vinden van werk. Het is gebleken dat werknemers en werkgevers behoefte hebben aan gezamenlijke verantwoordelijkheid en regelruimte, de mogelijkheid om samen afspraken te maken. Van de bedrijfsarts wordt hierin een coachende rol verwacht.

• Gezamenlijk beslissen

Een gesprek over je eigen kijk op je werk, de mogelijkheden en je gezondheid kan de bedrijfsarts aangrijpingspunten bieden om te bedenken welke stappen gezet kunnen worden en wanneer. Hierover kan een gezamenlijke beslissing worden genomen. 
Als je opties voor werk aandraagt die de bedrijfsarts onwenselijk of onhaalbaar lijken, moet hij duidelijk uitleggen waarom.

• Wet- en regelgeving

De bedrijfsarts moet informatie geven over de wet- en regelgeving waar je mee te maken hebt. Hij moet je vragen in hoeverre je wilt meebeslissen (binnen de kaders van de wet) over de te nemen stappen. Ook moet je bedenktijd krijgen om eventueel anderen te raadplegen. Daarna moet gezamenlijk een plan opgesteld worden.

• Accent op de eerste twee jaar van verzuim

De bedrijfsarts richt zich op herstel in de werksituatie, daarom gaat de Richtlijn vooral over de eerste twee jaar van verzuim. In die periode kan de Richtlijn het meeste bijdragen aan re-integratie in het werkproces. 
Er zijn grote verschillen tussen ziektebeelden, de behandelingen en hoe mensen erop reageren, in resultaat, bijwerkingen en late effecten. 
Drie veel voorkomende klachten komen in de Richtlijn aan de orde: vermoeidheid, psychische en cognitieve klachten. De aanbevelingen hiervoor kunnen ook na twee jaar verzuim worden toegepast.

• De aanpak

De risicofactoren die van invloed zijn op verzuim, zijn de basis van het beleid van de bedrijfsarts. Maatregelen kunnen gericht zijn op de organisatie (werkgever) en ook op jou als werknemer, en betrekking hebben op de gezondheid, op de omgeving of het gedrag. Bijvoorbeeld het versterken van regelmogelijkheden en sociale steun op het werk voor jou. Samen met de bedrijfsarts kun je belemmerende factoren (laten) aanpakken. Het beloop van de klachten wordt gevolgd en regelmatig gemeten, zodat tijdig een volgende stap wordt genomen. Ook het risico van terugval wordt hiermee kleiner. 

• Perspectief

Werk biedt inkomen, maar ook structuur en invulling van de dag. Het kan goed zijn voor het zelfvertrouwen en leiden tot een afname van restverschijnselen. Ook uit maatschappelijk oogpunt is het van belang om werkhervatting te ondersteunen.

• Wat wordt verwacht van de bedrijfsarts?

Van de bedrijfsarts wordt verwacht dat hij: 

• voldoende tijd aan je besteedt en goed en prettig communiceert om gezamenlijke besluiten te kunnen nemen; 
• over de mogelijkheden en de vaardigheden beschikt om een probleemdiagnose te stellen op grond van een gesprek (anamnese) en lichamelijk onderzoek;
• relevante medische informatie heeft om goed te adviseren over werkhervatting;
• algemene kennis heeft van oncologie en de gevolgen van kanker voor werk en werkhervatting; 
• informatie inwint, meestal bij je behandelaar (na toestemming van jou) en zo nodig het beleid afstemt met die behandelaar; 
• de werkgever adviseert bij het opstellen en uitvoeren van beleid om jou in staat te stellen je werk te behouden.

Stappenplan
De Richtlijn Kanker en Werk bevat een gedetailleerd stappenplan, waarmee de bedrijfsarts gestructureerd mensen met kanker kan begeleiden.

De Richtlijn Kanker en Werk is tot stand gekomen met medewerking van inhoudelijke experts (artsen e.a. wetenschappers), ervaringsdeskundigen (patiënten- en werknemersorganisaties), werkgeversorganisaties, Tweede Kamerleden en leden van de Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde (NVAB).

Kijk op https://nvab-online.nl/richtlijnen/kanker-en-werk voor de volledige Richtlijn Kanker en Werk.