Naasten vaak vergeten in zorg

07-02-2025

Als een partner, vader of moeder of broer of zus ongeneeslijk ziek is en hieraan overlijdt, heb je als naaste veel verdriet, maar ook vragen en onzekerheden. Het blijkt dat hiervoor te weinig aandacht is, waardoor een naaste soms zelfs nog een lagere kwaliteit van leven ervaart dan de patiënt zelf.

Ieder jaar sterven er ruim 45.500 mensen aan de gevolgen van kanker, blijkt uit Kerncijfers palliatieve zorg, IKNL. Een moment dat uiteraard ook grote impact heeft op de kwaliteit van leven van naasten.

Uit onderzoek van Janneke van Roij en Laurien Ham blijkt dat in die laatste levensfase de naasten van mensen met ongeneeslijke kanker een nog lagere kwaliteit van leven ervaren dan de patiënt zelf. De levenskwaliteit van de patiënt hangt bovendien samen met die van hun naasten: wanneer het beter gaat met naasten, dan gaat het ook beter met patiënten.

Ontspanning
Het onderzoek van Van Roij laat zien dat naasten vanuit zorgverleners te weinig aandacht ervaren voor hun welbevinden. Door hen beter te betrekken in de zorg voor de patiënt en handreikingen te bieden voor bijvoorbeeld ontspanning, kan het welbevinden van zowel patiënt als naaste verbeteren.

Onderzoeker Ham benadrukt in haar onderzoek het belang van een holistische benadering in de zorg, waarbij zorgverleners de patiënt en de naasten ondersteunen. Dit kan door het erkennen van hun specifieke behoeften, het verbeteren van de continuïteit van zorg, en het bieden van gerichte ondersteuning en informatie.

Meer openheid voor naasten ná het overlijden van de patiënt zorgt voor minder rouwklachten en dus een betere rouwverwerking bij naasten. Zorgverleners kunnen een belangrijke rol spelen bij het aanmoedigen van de dialoog.

Pamflet
Aandacht voor naasten hoort bij palliatieve zorg, maar is nog niet altijd vanzelfsprekend en verankerd in beleid. Daarom vragen 14 organisaties, waaronder IKNL, aandacht voor mantelzorgers en nabestaanden. In het pamflet Oog voor naasten roepen zij zorgverleners en beleidsmakers op hun ondersteuning voor naasten en mantelzorgers van mensen met een ongeneeslijke ziekte te verbeteren en onderdeel van beleid te maken. In het pamflet staan handvatten hoe de aandacht voor naasten geïntegreerd kan worden in de dagelijkse werkroutine.

IPSO-centra
Patiënten en naasten hebben - naast goede zorg voor fysieke klachten - ook behoefte aan emotionele, sociale en spirituele ondersteuning. Zij zoeken hiervoor ondersteuning via online kanalen of bij de IPSO-centra. In Nederland zijn er ruim 100 IPSO-centra (voorheen inloophuizen) die ondersteuning geven aan mensen die geconfronteerd worden met kanker, maar ook aan naasten en nabestaanden.

Meer over palliatieve zorg lees je in het dossier uitbehandeld.