Laag inkomen van invloed op overleving bij kanker

Dat er grote verschillen zijn tussen diagnose en behandeling van kanker tussen mensen met hoge en lage inkomsten, bleek al uit twee eerdere studies van Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) in 2024. In deze derde en laatste studie blijkt dat de verschillen ook leiden tot een kortere levensduur en minder kwaliteit van leven. Ook geeft IKNL aanbevelingen om de zorg te verbeteren en gezondheidsverschillen te verkleinen.   

Minder lang leven 
Uit de studie blijkt dat mensen met kanker uit lagere inkomensgroepen gemiddeld een tien procent lagere 5-jaarsoverleving hebben dan patiënten uit hogere inkomensgroepen. Dit resulteert erin dat zij acht jaar korter leven na de diagnose kanker. 

Wie een laag inkomen heeft, ervaart ook vaker problemen rondom vermoeidheid, pijn en angst. Deze groep heeft bovendien vaker te maken met ongunstige werkuitkomsten, zoals langdurig ziekteverzuim en baanverlies. Ook ontvangen patiënten met een hoger inkomen vaker vormen van nazorg zoals fysiotherapie: 35 procent tegenover 31 procent bij mensen met lagere inkomens. 

Oorzaken 
De verschillen in overleving en kwaliteit van leven bij kanker komen deels door verschillende risicofactoren die de kans op het krijgen van kanker kunnen vergroten. Mensen met een lager inkomen en/of een lagere opleiding roken vaker, bewegen minder en hebben vaker overgewicht. Dat verhoogt het risico op kanker. Ook nemen zij minder vaak deel aan bevolkingsonderzoeken en aan het HPV-vaccinatieprogramma.  

Ook persoonlijke omstandigheden, zoals het gemak waarmee iemand gezondheidsinformatie begrijpt, spelen een rol. Verder zijn leefomstandigheden belangrijk, zoals het type werk, de woonomgeving en de financiële situatie. Mensen met een lager inkomen hebben vaak meer obstakels als het gaat om keuzes en toegang tot zorg en gezondheid. 

Verschillen 
Deze cijfers komen uit de derde studie van IKNL over de sociaaleconomische verschillen in overleving, verloop, gevolgen en (na)zorg bij mensen met of na kanker. Dit nieuwste rapport toont vooral hoe inkomensverschillen overleving, ziekteverloop, kwaliteit van leven en nazorg beïnvloeden. In eerdere delen stonden verschillen rondom diagnose (deel 1) en behandeling (deel 2) centraal. Zo bleek dat patiënten uit lagere inkomensgroepen minder vaak een tumorgerichte behandeling ondergaan. 

Deltaplan 
Na de publicatie van het rapport riep IKNL alle partijen in de oncologische ‘wereld’ op om zich aan te sluiten bij initiatieven zoals het Deltaplan tegen gezondheidsverschillen, dat gericht is op het verkleinen van sociaaleconomische ongelijkheden in de zorg. Het drieluik legde ongelijkheden bloot die alle facetten van de kankerzorg beïnvloeden – van preventie en diagnose tot behandeling, kwaliteit van leven, palliatieve zorg en overleving. Omdat de verschillen alle doelen van de Nederlandse Kanker Agenda raken, vraagt dit volgens IKNL  om een gerichte aandacht voor kwetsbare groepen bij het realiseren van inclusieve kankerzorg die voor iedereen toegankelijk is. 

KWF Kankerbestrijding kende ruim 700 duizend euro toe aan het vervolgproject SINCERE van IKNL. Dit project, dat samen met de betrokken patiënten wordt uitgevoerd, onderzoekt de zorgbehoeften van ongeneeslijk zieke kankerpatiënten uit verschillende inkomensgroepen. Een belangrijke stap naar zorg die beter past bij de behoeften van alle patiënten, ongeacht hun sociaaleconomische situatie. 

Meer informatie: 

• Bekijk het volledige rapport hier: kanker-in-nederland-ses-rapport 
• De gebruikte gegevens zijn afkomstig uit de Nederlandse Kankerregistratie (NKR), de Profielstudie en inkomensgegevens van het CBS.