Het vaccin tegen covid-19 biedt niet alle mensen met een hematologische ziekte optimale bescherming

De afgelopen maanden kregen bijna alle hematologiepatiënten met een ‘hoog-risico indicatie’ de covid-19-vaccinatie. Zij werden met voorrang gevaccineerd omdat zij een verzwakte afweer hebben door hun ziekte of als gevolg van hun behandeling. Door deze verzwakte afweer is het risico op een ernstig beloop van corona-infectie verhoogd. 
Prof. dr. Mette Hazenberg en dr. Inger Nijhof (Amsterdam UMC) zijn betrokken bij de COBRA KAI-studie. Hierin wordt de werking van de covid-19-vaccins op patiënten met een hematologische ziekte onderzocht. Daarom zetten we de belangrijkste vragen aan prof. dr. Mette Hazenberg (hematoloog) en dr. Inger Nijhof (hematoloog) op een rij. 

Ben je beschermd tegen covid-19-infectie na vaccinatie?

‘Het is de verwachting dat een groot deel van de patiënten met een hematologische aandoening na vaccinatie goed beschermd is tegen covid-19, met name patiënten die op dit moment geen actieve ziekte hebben en die op het moment van vaccinatie al langere tijd niet meer behandeld werden. Wat ook een belangrijk effect van vaccinatie kan zijn, is dat het beloop van een mogelijke covid-19-besmetting minder ernstig is.’ 

Niet bij alle patiënten werkt het vaccin optimaal?

‘Uit enkele eerste onderzoeken blijkt dat een deel van de patiënten na vaccinatie geen of minder antistoffen tegen covid-19 maakt. Ongeveer de helft van de patiënten met multipel myeloom (ziekte van Kahler) en ongeveer de helft van patiënten met chronische lymfatische leukemie (CLL) die niet behandeld worden, maakten na vaccinatie voldoende antistoffen. Bij patiënten met CLL die op het moment van vaccinatie een behandeling kregen, was maar 25 procent in staat om voldoende antistoffen tegen covid-19 te maken.  Aan de andere kant maakte zo’n 85 procent van de patiënten met myeloproliferatieve ziekten zoals chronische myeloïde leukemie (CML) en essentiële trombocytose voldoende antistoffen na vaccinatie.’ Van andere hematologische patiëntengroepen zijn er nog helemaal geen gegevens bekend.

Weten jullie ook waarom het bij de ene patiënt wel werkt en bij de ander niet?

‘Of een vaccinatie werkt is van een groot aantal factoren afhankelijk. Bijvoorbeeld of je voldoende afweercellen hebt, en of deze in goede conditie zijn. Ook weten we dat bepaalde medicijnen de werking van afweercellen onderdrukken. Maar hoe belangrijk elk van deze factoren is, en hoe dat dan in de praktijk uitpakt voor individuele patiënten is nog niet duidelijk.’

Kun je jezelf testen op antistoffen tegen covid-19?

‘Er zijn testen in omloop (commercieel of via het ziekenhuis) waarmee in het bloed gemeten kan worden of iemand antistoffen tegen covid-19 heeft gemaakt. Maar het is dan nog steeds niet duidelijk of dat voldoende antistoffen zijn om echt goede bescherming te bieden. Mogelijk is deze groep mensen wel beschermd tegen een ernstiger beloop van infectie. Vooralsnog worden deze testen niet geadviseerd, omdat het helaas onvoldoende duidelijkheid biedt over de mate van bescherming.’

Hoe bescherm je jezelf het best?

‘Zolang het virus actief is, is het van groot belang om je te houden aan de maatregelen tegen infectie zoals 1,5 meter afstand houden, geen contact in geval van klachten, vaak handen wassen en een mondkapje gebruiken. Want zolang het niet precies duidelijk is welke patiënten wel en welke patiënten niet voldoende beschermd zijn, blijft voorzichtigheid geboden.’ 
 
Lees meer in dit nieuwsbericht, of bekijk dit webinar.

In de komende weken en maanden zal door onderzoek steeds beter blijken welke patiëntengroepen wel goed beschermd zijn na vaccinatie en welke minder. Zo loopt in Nederland de COBRA KAI-studie onder 850 patiënten met een hematologische aandoening. Ook zitten in de studie patiënten die een autologe of allogene stamceltransplantatie of CAR-T-celtherapie hebben gehad. Wellicht is in de toekomst een derde vaccinatie nodig, ook daarover wordt nu nader onderzoek gedaan. Via hematon.nl houden we dit onderzoek en de uitkomsten in de gaten en zullen we daarover berichten.